วันพุธที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2555

การป้องกันภัยจากสารเสพติด

พิษภัยจากสารเสพติด

การเคลื่อนย้ายผู้ป่วย

การปฐมพยาบาล

วัยรุ่นกับการดูแลน้ำหนักตัว

หลักการเลือกอาหารที่เหมาะสมกับวัยรุ่น


หลักการเลือกอาหารที่เหมาะสมกับวัย

 คนเรามีสุขภาพที่ดีได้นั้น การรับประทานอาหารนับเป็นปัจจัยอันดับแรกๆ เราจึงจำเป็นต้องมีความรู้ทางด้านโภชนาการและอาหาร เพื่อจะได้เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ได้สัดส่วนที่เหมาะสมกับความต้องการของร่างกาย อันเป็นการเสริมสร้างสุขภาพที่ดีให้ห่างไกลจากโรคภัยไข้เจ็บ

1. ความรู้เกี่ยวกับอาหาร

อาหาร คือ สิ่งที่เราบริโภค เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ โดยเมื่อบริโภคเข้าไปแล้วจะให้สารอาหารที่เป็นประโยชน์กับร่างกาย   อาหารมีทั้งที่มาจากสิ่งไม่มีชีวิต เช่น เกลือ น้ำ และสิ่งมีชีวิต เช่น พืช สัตว์ และ จุลินทรีย์
 
      1.1 ความหมายของอาหาร

2  หลักการเลือกอาหารที่เหมาะสมกับวัยรุ่น

อาหารเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกคน ซึ่งแต่ละคนต่างก็มีความต้องอาหารทั้งในด้านปริมาณและสารอาหารที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับความต้องการในแต่ละวัย โดยเฉพาะวัยรุ่นซึ่งเป็นวัยที่มีการเจริญเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว จำเป็นต้องได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนทั้ง  5 หมู่ ในปริมาณที่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย หากสามารถเลือกรับประทานอาหารให้เหมาะสมกับวัยของตนเองได้ ก็จะทำให้มีสุขภาพกายแข็งแรง และส่งผลให้มีสุขภาพจิตที่ดีตามไปด้วย

2.1 ประเภทของสารอาหารที่วัยรุ่นควรได้รับในแต่ละวัน
จากบทเรียนเล่มที่แล้ว เราทราบแล้วว่า คนเราควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ หรือได้รับสารอาหาร 5 ชนิด ซึ่งในแต่ละวัยนั้น สัดส่วนของสารอาหาร 5 ชนิดที่ควรได้รับจะแตกต่างกัน ตามสภาพร่างกาย และกิจกรรมในแต่ละวัย  ในส่วนของวัยรุ่นนั้นควรได้รับสารอาหาร 5 ชนิด และน้ำ ตามสัดส่วนดังต่อไปนี้
 






2.2 อาหารที่เหมาะสมสำหรับวัยรุ่น
          นอกจากวัยรุ่นจะต้องรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ในสัดส่วนที่เหมาะสมแล้วสิ่งที่สำคัญอีกประการหนึ่ง  คือ ต้องรับประทานอาหารให้หลากหลาย หรือที่เรียกว่า
กินให้พอดี และกินให้ครบ อาหารที่วัยรุ่น ควรรับประทานในปริมาณที่เพียงพอนั้น  มีดังนี้
 



โภชนาการกับสุขภาพ






โภชนาการกับสุขภาพ
 
 
     หารและโภชนาการ เป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตของมนุษย์  ถ้าเรามีภาวะโภชนาการที่ดี ก็จะช่วยเสริมสร้างร่างกายให้แข็งแรง ตรงกันข้ามหากเราได้รับสารอาหารที่มากหรือน้อยเกินไปย่อมก่อให้เกิดภาวะโภชนาการเกินหรือภาวะทุพโภชนาการขึ้นได้  
การได้เรียนรู้ถึงหลักการบริโภคอาหารและโภชนาการตามหลักโภชนบัญญัติ  จะทำให้มนุษย์เราสามารถเลือกบริโภคอาหารได้อย่างถูกต้องเหมาะสม  โดยเฉพาะในวัยรุ่น ซึ่งเป็นวัยที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว การเลือกบริโภคอาหารอย่างเหมาะสมกับวัย จะมีส่วนสำคัญอย่างมากต่อการสร้างเสริมสุขภาพให้สมบูรณ์ แข็งแรงสมวัย

1  ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับโภชนาการ

คนเรามีสุขภาพที่ดีได้นั้น การรับประทานอาหารนับเป็นปัจจัยอันดับแรกๆ เราจึงจำเป็นต้องมีความรู้ทางด้านโภชนาการและอาหาร เพื่อจะได้เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ได้สัดส่วนที่เหมาะสมกับความต้องการของร่างกาย อันเป็นการเสริมสร้างสุขภาพที่ดีให้ห่างไกลจากโรคภัยไข้เจ็บ

ความหมายของโภชนาการ

ก่อนที่เราจะรู้จักกับความหมายของโภชนาการ เราควรต้องรู้จักกับคำว่าอาหารเสียก่อน ซึ่งอาหารก็เป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งที่เกี่ยวข้องและส่งผลต่อโภชนาการ โดย
อาหาร หมายถึง สิ่งที่รับประทานแล้วมีประโยชน์ ต่อร่างกาย อาจอยู่ในรูปของของเหลวหรือของแข็งก็ได้
ดังนั้น หากสิ่งที่ใดที่ได้รับประทานเข้าไปแล้ว  ไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ และอาจก่อให้เกิดโทษแก่ร่างกายได้นั้น เราจะไม่จัดว่าเป็นอาหาร   เช่น   เครื่องดื่มแอลกอฮอล์  สารปรุงแต่งอาหาร   หรือ  ผงชูรส เป็นต้น




โภชนาการ  หมายถึง  เนื้อหาวิชาการที่เป็นข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหาร ซึ่งเรียกว่าวิทยาศาสตร์กับอาหาร โดยเป็นความสัมพันธ์ระหว่างอาหารกับกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพและการเจริญเติบโต  เช่น  การจัดแบ่งประเภท และประโยชน์ของสารอาหาร การเปลี่ยนแปลงของอาหารที่รับประทานเข้าไป เป็นต้น
2  ภาวะโภชนาการ

ภาวะโภชนาการ  หมายถึง สภาพหรือสะภาวะของร่างกาย   อันเนื่องมาจากการบริโภคอาหาร ซึ่งร่างกายนำอาหารที่ได้รับไปใช้เพื่อความเจริญเติบโต ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย  ตลอดจนช่วยให้อวัยวะต่างๆของร่างกายทำงานได้ตามปกติ โดยมีปัจจัยต่างๆที่มีผลต่อภาวะโภชนาการ เช่น  ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ สังคม การศึกษา  สิ่งแวดล้อม  ขนบธรรมเนียม วัฒนธรรม รูปแบบการบริโภคอาหาร  ตลอดจนสภาพร่างกายและจิตใจ เป็นต้น  ซึ่งสรุปง่ายๆ ดังแผนภาพ
 



 



2.1 ประเภทของภาวะโภชนาการ

ภาวะโภชนาการ แบ่งออกเป็น ภาวะโภชนาการที่ดีเมื่อได้รับสารอาหารที่เหมาะสมและเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย และภาวะทุพโภชนาการ ซึ่งมีทั้งภาวะโภชนาการต่ำ และภาวะโภชนาการเกิน เนื่องจากได้รับอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายอาจทำให้มีสุขภาพที่ไม่ดีได้ โดยมีรายละเอียดดังนี้

2.1.1 ภาวะโภชนาการที่ดี

คือ การที่ร่างกายได้บริโภคอาหารในปริมาณที่เพียงพอถูกสัดส่วน หลากหลาย เหมาะสม
และครบถ้วนตามความต้องการของร่างกาย ทำให้สามารถนำสารอาหารที่ได้รับไปใช้ให้เกิดประโยชน์
กับร่างกายและจิตใจ ส่งผลให้มีสมรรถภาพร่างกายที่ดี

2.1.2 ภาวะโภชนาการที่ไม่ดี หรือภาวะทุพโภชนาการ
หมายถึง การที่ร่างกายบริโภคอาหารในลักษณะที่ไม่เหมาะสมกับความต้องการของร่างกาย ทั้งในด้านปริมาณและสัดส่วน ทำให้ร่างกายเกิดภาวะโภชนาการที่ไม่ดีขึ้น  ซึ่งแบ่งออกเป็น
ภาวะโภชนาการต่ำ หรือภาวะขาดสารอาหาร
หมายถึง ภาวะที่เกิดจากการบริโภคอาหารไม่เพียงพอ หรือได้รับสารอาหารไม่ครบตามความต้องการของร่างกายซึ่งมีผลทำให้สุขภาพไม่แข็งแรง อาจก่อให้เกิดโรค หรือมีความต้านทานต่อโรคต่างๆได้น้อย เจ็บป่วยได้ง่าย



ภาวะโภชนาการเกิน หมายถึง ภาวะที่เกิดจากการบริโภคอาหารหรือสารอาหารที่เกินต่อความต้องการของร่างกายเช่น บริโภคอาหารที่ให้พลังงานเกินกว่าที่ร่างกายจะใช้ ร่างกายจึงเกิดการสะสมพลังงานเหล่านั้นไว้ในรูปของไขมัน ทำให้เกิดโรคอ้วน หรือหมายรวมถึงการได้รับวิตามินบางชนิดมากเกินไป ก็อาจสะสมจนก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายได้เช่นกัน เช่นวิตามินเอ วิตามินดี วิตามินอี วิตามินเค
2.2 ปัญหาการเกิดโรคจากภาวะทุพโภชนาการ
อาหารและโภชนาการเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างมาก การเลือกบริโภคอาหารที่ดีมีประโยชน์และถูกต้อง ย่อมมีผลดีต่อร่างกาย แต่ถ้าเลือกบริโภคอาหารไม่ถูกต้อง ย่อมก่อให้เกิดโรคต่างๆ และมีโทษร่างกายได้ 

ซึ่งโรคที่เกิดจากภาวะทุพโภชนาการ สามารถแบ่งออกได้เป็นโรคภาวะโภชนาการเกิน และโรคภาวะโภชนาการต่ำ ดังนี้

1.โรคอ้วน เป็นโรคหนึ่งซึ่งเกิดจากภาวะโภชนาการเกินส่งผลให้เกิดโรคต่างๆตามมา
เช่นโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคไขข้ออักเสบ โรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ เป็นต้น

1.1     สาเหตุ

1)  รับประทานอาหารมากเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ รวมไปถึงการเลือกรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม เช่น การรับประทานอาหารฟาสต์ฟู้ด รับประทานอาหารที่มีไขมันมากเกิน
ความต้องการของร่างกาย หรือการรับประทานอาหารหวานจัด เช่น น้ำอัดลม ขนมเค้ก ขนมหวานต่างๆ

2)  ขาดการออกกำลังกาย เมื่อร่างกายไม่ได้มีการใช้พลังงาน สารอาหารต่างๆ
ที่เรารับประทานเข้าไปจึงแปรเปลี่ยนเป็นไขมันไปสะสมอยู่ตามส่วนต่างๆของร่างกาย
3)  พันธุกรรม มีงานวิจัยพบว่า หากบิดามารดา คนใดคนหนึ่งหรือทั้ง 2 คนเป็นโรคอ้วน มีโอกาสที่จะทำให้บุตรมีโอกาสเป็นโรคอ้วนสูงกว่าเด็กปกติ
4)  ความผิดปกติของร่างกาย บางครั้งโรคอ้วนอาจจะเกิดจากความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ที่อยู่ในร่างกาย โดยต่อมไทรอยด์นี้จะผลิตฮอร์โมน ไทรอกซินซึ่งถ้าต่อมไทรอยด์ผิดปกติ ฮอร์โมนนี้จะถูกผลิตออกมาน้อย จะทำให้ร่างกายเผาผลาญพลังงานได้ไม่ดี เกิดการสะสมไขมันไว้มาก เกิดโรคอ้วนได้
1.2     การลดความอ้วน
1)  ลดอาหารประเภท แป้ง น้ำตาล และไขมัน
2)  ลดปริมาณอาหารในแต่ละมื้อลงแต่ยังต้องรับประทานให้ครบ 5 หมู่
3)  ไม่รับประทานจุบจิบ
4)  ไม่ดื่ม หรือรับประทานอาหารที่มีน้ำตาลสูง เช่น น้ำอัดลม ขนมรสหวานจัด
5)  อาหารมื้อเย็นเป็นมื้อที่มักจะรับประทานเกินกว่าที่ร่างกายจะนำไปใช้ได้หมด ดังนั้น ควรลดปริมาณอาหารมื้อเย็นลง และงดรับประทานอาหารมื้อดึก
6) อาจรับประทานผักผลไม้เพิ่มขึ้น ทดแทนข้าว แป้ง ขนมหวาน โดยต้องเลือกผลไม้ที่รสไม่หวานจัด ( ผลไม้บางชนิดมีแป้งและน้ำตาลสูง ควรงดรับประทาน เช่น สัปปะรด  ทุเรียน ขนุน กล้วยน้ำว้า )
 
7) ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เพื่อเร่งการเผาผลาญไขมันส่วนเกินออกไป โดยออกกำลังกาย
ให้หัวใจเต้นแรงกว่าปกติ ต่อเนื่องกันอย่างน้อย 30 นาที อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง
 
2.โรคขาดสารอาหาร เป็นโรคที่เกิดจากภาวะโภชนาการต่ำ ซึ่งมีสาเหตุจากการขาดสารอาหาร โรคขาดสารอาหารที่พบบ่อย มีดังนี้







3  โภชนบัญญัติ 9 ประการและธงโภชนาการ
                                จากผลเสียของภาวะทุพโภชนาการข้างต้น  ทำให้หน่วยงานของรัฐกองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ได้เชิญนักวิชาการด้านโภชนาการจากสถาบันต่าง ๆ มาระดม
ความรู้ แสดงความคิดเห็น และรวบรวมข้อมูลต่าง ๆนำมาสรุปเป็นข้อเสนอแนะในการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีของคนไทย เรียกว่า  ข้อปฏิบัติการกินอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีของคนไทย หรือโภชนบัญญัติ 9 ประการ และยังได้หาสัญลักษณ์   ธงโภชนาการเพื่อให้ประชาชนเข้าในในเรื่องโภชนาการได้ง่ายขึ้น

3.1 โภชนบัญญัติ 9 ประการ
 

            โภชนบัญญัติ  เป็นข้อปฏิบัติการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีของคนไทย 9 ประการ มีรายละเอียดดังนี้
1. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ แต่ละหมู่ให้หลากหลาย และหมั่นดูแลน้ำหนัก
2. รับประทานข้าวเป็นอาหารหลัก สลับกับอาหารประเภทแป้งเป็นบางมื้อ
3. รับประทานพืชผักให้มากและรับประทานผลไม้เป็นประจำ
4. รับประทานปลา เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไข่ และเมล็ดถั่วแห้งเป็นประจำ
5. ดื่มนมให้เหมาะสมตามวัย
6. รับประทานอาหารที่มีไขมันแต่พอควร
7. หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารรสหวานจัดและเค็มจัด
8. รับประทานอาหารที่สะอาดปราศจากการปนเปื้อน  
9. งดหรือลดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์

ธงโภชนาการ
              ธงโภชนาการเป็นคำแนะนำกว้างๆว่า ในแต่ละวันเราควรจะรับประทานอะไรบ้าง และรับประทานในปริมาณเท่าใด  จึงจะไม่มากหรือไม่น้อยเกินไป  เพื่อเสริมสร้างสุขภาพที่ดี
              ธงโภชนาการมีลักษณะเป็นธงสามเหลี่ยมถูกแขวนโดยการเอาปลายแหลมลง โดยแบ่งอาหารที่ควรรับประทานออกเป็น 6 กลุ่ม ไล่จากที่ควรรับประทานปริมาณมากไปน้อย ( หรือบนลงล่าง )
โดยบอกสัดส่วนที่ควรรับประทานดังนี้